درمان دیابت نوع دوم با طب سنتی امکان‌پذیر است؟

دیابت یکی از بیماری‌های متابولیت متداول در سراسر دنیاست. دیابت کنترل نشده می‌تواند مشکلات مزمن و حادی برای سلامتی به همراه داشته باشد. تقریبا بیش از 90% افراد مبتلا به دیابت دچار دیابت نوع دوم هستند که ناشی از اختلال در عملکرد غدد درونریز است. در سال 2004 حدود 3.4 میلیون نفر در سراسر دنیا در اثر غلظت بالای قند خون درگذشتند و پیش‌بینی می‌شود این نرخ تا سال 2030 دو برابر شود. پیر شدن جمعیت و چاقی دو فاکتور اصلی در روند افزایش ابتلا به دیابت نوع دوم در دنیا هستند.

درمان‌های رایج دیابت نوع دوم

درمان دیابت نوع دوم کار نسبتا پیچیده‌ایست که باید شرایط خاص هر فرد در آن در نظر گرفته شود. درمان دیابت نوع دوم شامل برنامه‌هایی برای تغییر سبک زندگی، مصرف داروهای خاص و همچنین استفاده از درمان‌های جایگزین، طب مکمل و دستورالعمل‌های طب سنتی و گیاهان دارویی است.

تغییر رژیم غذایی و ورزش از اولین اقدامات در درمان دیابت نوع دوم هستند. هدف از این‌کار تنظیم و کنترل مقدار قند ورودی به بدن و همچنین تناسب وزن است. در مواردی که نیاز به مصرف دارو باشد، متفورمین اولین دارویی است که برای اکثر بیماران تجویز می‌شود. این دارو نرخ جذب گلوکوز توسط بافت عضلانی را افزایش داده و حساسیت سلول‌ها نسبت به انسولین را افزایش می‌دهد. دومین داروی رایج برای کنترل دیابت نوع دوم داروهای خانواده سولفونیل‌اوره می‌باشد که نرخ تولید انسولین توسط پانکراس را افزایش می‌دهند.

اگرچه درمان‌های دارویی متعدد دیگری نیز برای کنترل دیابت نوع دوم در پزشکی مدرن وجود دارد، اما همچنان کنترل این بیماری یک مساله چالش برانگیز است. خصوصا که بسیاری از این داروها علاوه بر هزینه نسبتا بالا، عوارض جانبی مختلفی نیز به همراه دارند مانند افزایش وزن، پوکی استخوان و عوارض قلبی-عروقی. ازینرو تمایل به استفاده از طب مکمل، دستورالعمل‌های طب سنتی و گیاهان دارویی برای کنترل دیابت نوع دوم بطور روزافزون در حال رشد است.

درمان دیابت نوع دوم در طب سنتی

گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی می‌توانند فرایندهای متابولیسمی مختلف در بدن را تحت تاثیر قرار دهند. مثلا حساسیت به انسولین و تولید آنرا تقویت کنند یا جذب ترکیبات قندی در بدن را کاهش دهند. برخلاف داروهای رایج در پزشکی مدرن که بطور خاص یک مکانیسم مشخص در بدن را مورد هدف قرار می‌دهند، در طب سنتی معمولا با دید جامع‌نگرانه به درمان و کنترل دیابت پرداخته می‌شود. لذا اگرچه داروهای مدرن تاثیر قویتری در کاهش قند خون دارند اما مشاهده شده است که استفاده از گیاهان دارویی به علت داشتن تنوع ترکیبات موثر می‌تواند بطور همزمان عوارض و مشکلات ناشی از دیابت را نیز تسکین دهد. ازینرو معمولا استفاده از گیاهان دارویی به عنوان مکمل در کنار داروهای مدرن برای کنترل دیابت نوع دوم توصیه می‌شود.

گیاهان دارویی رایج در طب سنتی برای کنترل دیابت

• گیمنما (Gymnema sylvestre Schult)

گیاهی از خانواده خرزهره‌ایان (Apocynaceae) است، که در طب سنتی هندی و چینی از برگ‌های آن برای درمان دیابت، کاهش کلسترول خون، درد مفاصل و نیش مار استفاده می‌شود. ماده اصلی در برگ‌های این گیاه gymnemic acids I-VII، تریترپنوئیدها و کوندوریتول هستند.

• خیار چنبر تلخ (Momordica charantia)

که با نام کدوی تلخ یا خربزه تلخ هم شناخته می‌شود، نام یک گونه از تیره کدوییان است. یکی از موثرترین گیاهان دارویی در طب سنتی برای کنترل دیابت نوع دوم است. مواد موثره در این گیاه شامل الئوستریک اسید و استریک اسید، گلیکوزیدها مانند کارانتین و ویسین، آلکالوئیدها و تری‌ترپنوئیدها هستند.

• توت سفید (Morus alba L)

این گیاه بطور گسترده در اکثر مناطق آسیا می‌روید. از عصاره برگ آن دارویی به نام Folium mori ساخته می‌شود که در طب سنتی چینی برای کاهش قند خون، کاهش فشار خون و عامل ادرار آور استفاده می‌شود. عصاره این گیاه حاوی فلاونوئیدها، آلکالوئیدها و پلی‌ساکاریدهاست.

• شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L)

این گیاه دارویی از خانواده باقلاسانان است و دانه‌های آن غنی از یک پلی‌ساکاریدی به نام گالاکتومانان و همچنین ساپونین‌ها (مانند diosgenin، yamogenin، gitogenin و tigogenin) است. مشاهده شده است که مصرف دانه‌های این گیاه باعث افزایش سطح انسولین و کاهش قند خون و کلسترول می‌شود.