در رژیم لاغری برای مزاج‌های گرم و تر چه مواد غذایی مناسب است؟

طب سنتی ایرانی نوعی سیستم پزشکی است که بر مفهوم مزاج بنا شده است. هدف اصلی طب سنتی ایرانی در حین سلامت یا بیماری حفظ یا بازگرداندن تعادلی است که در آن عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های درونی بدن در بهترین شرایط خودش باشد. ازینرو الگو زندگی سلامت در طب سنتی ایرانی متکی بر شش اصل ضروری است که یکی از مهمترین آنها تغذیه و رژیم غذایی است. در طب سنتی ایرانی قوانین مشخصی برای تغذیه سالم چه در حین سلامتی و چه حین بیماری وجود دارد. توصیه‌های مرتبط با تغذیه در طب سنتی ایران بر پایه مزاج ذاتی افراد و طبع یا مزاج ذاتی مواد غذایی و کیفیت آن استوار است.

در طب سنتی مزاج‌های مختلف هر فرد بر اساس وجود یا عدم وجود گرمی و رطوبت به چهار گروه مزاج گرم و تر (دموی)، مزاج گرم و خشک (صفراوی)، مزاج سرد و تر (بلغمی) و مزاج سرد و خشک (سودایی) تقسیم می‌شود.

ویژگی‌های مزاج گرم و تر؟

افرادی با ظاهر بزرگ، عضلانی؛ با پوستی نسبتا نرم و مرطوب و گرم حین لمس، متمایل به قرمز یا گلگون و چهره روشن؛ با موهای ضخیم و چرب؛ چشم‌های روشن و مویرگ‌های برجسته؛ شخصیتی قانع کننده، خوش مشرب، پر حرف و برونگرا؛ از نظر احساسی شاد، جسور، پرهیجان و تا حدودی مضطرب؛ دارای حافظه خوب اما انتخابی؛ اشتها سالم با تشنگی متوسط تا زیاد؛ استقامت بدنی خوب؛ فعالیت ذهنی متوسط تا فعال؛ عدم تحمل به شرایط گرم و مرطوب؛ تعریق زیاد. خواب متوسط تا عمیق؛ و تن صدای واضح که در حد متوسط تا بلند است. ادرار و مدفوع افراد با مزاج گرم و تر معمولا بو و رنگ شدید دارد. زنان با مزاج گرم و تر معمولا قاعدگی دردناک دارند.

تغذیه مناسب برای مزاج گرم و تر بر اساس طب سنتی

همچون افراد دارای مزاج گرم و خشک، خوردن حجم زیاد غذا با طبع گرم در افراد با مزاج گرم و تر نیز توصیه نمی‌شود، خصوصا در فصول گرم یا آب و هوای گرم. همچنین بر اساس طب سنتی مصرف غذاهایی سنگین با کالری بالا مانند گوشت قرمز، گوشت شتر، بوقلمون، حجم زیاد برنج و نان و جگر خصوصا در فصل بهار و تابستان نیز در افراد گرم و تر توصیه نمی‌شود. این افراد باید مصرف کره، خامه، شیرینی‌ها، غذاهای شور و پر ادویه را کاهش دهند. مصرف مواد غذایی پر نشاسته مانند پاستا، سیب‌زمینی و تخم‌مرغ نیز در افراد با مزاج گرم و تر چندان توصیه نمی‌شود. برعکس انواع آش، سکنجبین، سوپ، آب گوشت و خورشت، غذاهای گیاهی نیمه پخته یا بخارپز و آب دوغ خیار بهترین گزینه‌های تغذیه‌ایی در افراد با مزاج گرم و تر است. البته مصرف آش‌های سنگین مانند آش رشته، شله‌قلمکار و حلیم نیز چندان توصیه نمی‌شود. آش‌های سبک با مقادیر کم حبوبات، سبزیجات تازه و نسبتا ترش بهترین گزینه برای این افراد است.

مزاج دموی (گرم و مرطوب): افرادی با ظاهر بزرگ، عضلانی؛ با پوستی نسبتا نرم و خشک و گرم حین لمس، متمایل به قرمز و چهره روشن؛ با موهای ضخیم و چرب؛ چشم‌های روشن و مویرگ‌های برجسته؛ شخصیتی قانع کننده، خوش مشرب، پر حرف و برونگرا؛ از نظر احساسی شاد، جسور، پرهیجان و تا حدودی مضطرب؛ دارای حافظه خوب اما انتخابی؛ اشتها سالم با تشنگی متوسط تا زیاد؛ استقامت بدنی خوب؛ فعالیت ذهنی متوسط تا فعال؛ عدم تحمل به شرایط گرم و مرطوب؛ تعریق زیاد. خواب متوسط تا عمیق؛ و تن صدای واضح که در حد متوسط تا بلند است. زنان دموی مزاج معمولا قاعدگی دردناک دارند.

بر اساس طب سنتی در افراد با مزاج گرم و تر روزه گرفتن یا حذف ناهار می‌تواند مفید باشد. و استفاده از سونا، حمام بخار و جکوزی نیز برای این افراد چندان توصیه نمی‌شود. با توجه به حجم بزرگتر بدن و عضلات این افراد بیشتر مستعد تولید مواد سمی، تجمع اسید اوریک و کلسترول هستند. لذا به این افراد دائما توصیه به ورزش می‌شود.

مصرف غذاهای کم کالری مانند خورشت‌های سبک، کرفس، هویج، زیتون، کاهو، کلم برگ، بروکلی، اسفناج و کدو سبز در این افراد بسیار توصیه می‌شود.

همچنین در طب سنتی به افراد با مزاج گرم و تر توصیه به اهداء خون و حجامت شده است.

نوشیدن عرق کاسنی، عرق شاه‌تره، انار، لیمو، آب زرشک نیز در این افراد توصیه شده است. مصرف سالاد، سبزیجات و هنداونه به شرطی که در آن زیاده‌روی نکنند و در نهایت میوه‌های ترش یا افزودن کمی ترشی به خورشت و آش می‌تواند برای این افراد مفید باشد.