تقویت سیستم ایمنی بدن با استفاده از طب سنتی

یک سیستم ایمنی قوی می‌تواند از بدن در برابر عوامل بیماری‌زا دفاع کند اما اگر سیستم ایمنی دچار ضعف گردد بدن ممکن است درگیر انواع مختلف بیماری شود که برای بسیاری از آنها همچنان درمان قطعی پیدا نشده است. از جمله بیماری‌های ویروسی، مثل ایدز، که می‌تواند سیستم ایمنی فرد را بیش از پیش تضعیف کند. از اینرو تقویت سیستم ایمنی به عنوان یک راهکار جهت مقابله با عوامل بیماری‌زا بسیار مورد توجه و علاقه پژوهشگران و پزشکان است. برای این کار معمولا از ترکیباتی به نام تنظیم‌کننده‌های سیستم ایمنی استفاده می‌شود که می‌توانند منشاء طبیعی یا سنتزی داشته باشند. از آنجایی که اکثر ترکیبات سنتزی با خود عوارض جانبی مختلف به همراه دارند، ازینرو ترکیبات طبیعی و توصیه‌های موجود در طب سنتی بدلیل امن‌تر بودن و فقدان عوارض جانبی بسیار مورد توجه هستند.

آیا طب سنتی به عنوان یک درمان مکمل در تقویت سیستم ایمنی اثرگذار است؟

از دیرباز در طب سنتی چندین گیاه دارویی برای تقویت سیستم ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاثیر این گیاهان دارویی در تقویت سیستم ایمنی در مطالعات جدید مورد اثبات قرار گرفته است. نه تنها متخصصان طب سنتی که بسیاری از متخصصان پزشکی مدرن نیز بر این باورند که استفاده از گیاهان دارویی می‌تواند سیستم ایمنی را تقویت کند. با این‌حال باید توجه داشت که برای مقابله با بیماری صرف استفاده از گیاهان دارویی کفایت نخواهد کرد و برای داشتن یک سیستم ایمنی قوی فرد همچنان نیازمند دریافت انواع ویتامین‌ها، تغذیه سالم، خواب کافی و ورزش است. از جمله گیاهانی که در طب سنتی برای تقویت سیستم ایمنی مورد توجه است عبارتند از:

• اکیناسه (Echinacea)

که یک نوع گل‌ریزه آفریقایی از خانواده مینا چمنی (Daisy) است که از خواصی مانند ضد درد، ضد التهاب، آنتی‌اکسیدانت و ضدویروسی برخوردار است. لذا به عنوان یک گزینه مناسب در تقویت سیستم ایمنی مورد توجه است. در یک مطالعه مروری سیستماتیک در سال 2006 منتشر شده در Cochrane Library، مشخص شده است که استفاده از اکیناسه بعد از سرماخوردگی می‌تواند از شدت سرماخوردگی کاسته و دوره بیماری را کوتاه کند. همچنین در مطالعه مروری سیستماتیک دیگر که در سال 2020 در مجله Advances in Integrative Medicine چاپ شده نیز گزارش شده است که استفاده از اکیناسه در صورتی که در مراحل اولیه بیماری مصرف شود می‌تواند در بهبود عفونت حاد تنفسی مفید باشد. چراکه این گیاه می‌تواند سطح عوامل سیتوکین تحریک کننده التهاب را کاهش دهد.

• سیر

سیر به عنوان یکی از گیاهان داروی ضدمیکروب (ضدباکتری، ضد ویروس و ضدپارازیت) قوی خصوصا برای روده در علم طب سنتی شناخته می‌شود. سیر حاوی ماده‌ایی به نام گالیسین است که بنظر می‌رسد نقش اصلی در خواص ضدمیکروبی آن را بر عهده دارد. بر اساس مقاله مروری که در سال 2014 در مجله Avicenna Journal of Phytomedicine چاپ شده است، بنظر می‌رسد سیر می‌تواند در مقابله با عفونت به باکتری‌های سالمونلا و E.coli مفید باشد. همچنین سیر نقش مهمی در تقویت عملکرد گوارشی دارد که این می‌تواند در مقابله علیه عفونت‌های پارازیتی و کرمی مفید باشد.

• جنسینگ

بر اساس یک مطالعه ادعا شده است که جنسینگ می‌تواند به تقویت عملکرد غدد هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد فوق کلیوی کمک کند؛ در نتیجه می‌تواند در کاهش استرس و تنظیم عملکرد سیستم ایمنی مفید باشد. همچنین ادعا می‌شود جنسینگ در تقویت عملکرد سلول‌های سفید خون مثل سلول‌های T، B و ماکروفاژها موثر است.

• قارچ ریشی (Reishi)

این قارچ حاوی بتاگلوکان است که ادعا می‌شود عملکرد انواع سلول‌های سفید مانند مونوسیت‌ها و دندریت‌ها را تقویت می‌کند.

تقویت سیستم ایمنی با کمک طب سنتی ایرانی:

در مقاله‌ایی که در سال 2010 در مجله Iranian Journal of Immunology چاپ شده است، گروهی از گیاهان دارویی که از منظر طب سنتی ایران در تقویت سیستم ایمنی موثر شناخته می‌شوند مورد مرور قرار گرفته است. بر اساس این مقاله از جمله این گیاهان عبارتند از:

• بادرنجبویه (Labiatae family)

این گیاهان عمدتا حاوی موادی شامل ترپنوئیدها و مونوترپن گلیکوزیدها هستند. این ترکیبات می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی را تعدیل کنند.

• گل گاوزبان

ادعا می‌شود عصاره این گیاه اثر تقویتی و آرام‌بخش دارد. بنظر می‌رسد این گیاه از طریق تحریک عملکرد سلول‌های سفید خون اثرات ضدالتهابی و ضد میکروبی برجای می‌گذارد.

• چویل (Ferulago angulata)

این گیاه که در بعضی منابع چویر نیز نامیده شده است، بطور سنتی در درمان بیماری‌های عفونی بکار برده می‌شده است. بر اساس بررسی‌های اخیر مشخص شده است که این گیاه منبع غنی کومارین می‌باشد که عملکرد سیستم ایمنی را تعدیل می‌کند.

• لینوم پرسیکوم (Linaceae family)

این گیاه از خانواده کتان است و بطور سنتی به عنوان یک ماده ضدباکتری و ضدالتهاب استفاده می‌شده است و بر اساس بررسی‌های اخیر محققین طب سنتی نیز اثرات ضدویروسی و ضد سرطان از آن گزارش شده است.