درمان کبد چرب با داروهای طب سنتی

کبد چرب

کبد چرب نوعی بیماری است که در اثر انباشت بیش از اندازه چربی در کبد ایجاد می‌شود. کبد یکی از بزرگترین اندام‌ها در بدن بوده که مسئول پاکسازی مواد غذایی از ترکیبات سمی و مضر است. تجمع چربی زیاد در کبد منجر به التهاب سلولی و در نهایت آسیب به سلول‌های کبدی خواهد شد و در موارد حاد این آسیب‌ها می‌تواند منجر به از کار افتادن کبد شود. کبد چرب می‌تواند در افراد معتاد به الکل ایجاد شود که به آن بیماری کبد چرب الکلی گفته می‌شود. اما چنانچه افراد غیر الکلی دچار این بیماری شوند به آن بیماری کبد چرب غیر الکلی گفته می‌شود. در افراد غیر الکلی علت ایجاد کبد چرب چندان مشخص نیست اما بنظر می‌رسد چاقی، قند خون بالا، مقاومت به انسولین، چربی بالای خون خصوصا تری‌گلیسریدها، بارداری، کاهش وزن ناگهانی، ابتلا به بعضی عفونت‌ها مانند هپاتیت C و مصرف بعضی داروها (مانند Trexall، Nolvadex، Pacerone، Depakote) می‌تواند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

در بسیاری از موارد ابتلا به کبد چرب هیچگونه علامت مشخصی نداشته و ممکن است تنها علائم جزئی مانند خستگی، ناراحتی یا درد در ناحیه بالای شکم احساس شود. در بعضی افراد ممکن است فیبروز کبدی (زخم کبد) ایجاد شود. اگر شدت زخم‌های کبدی زیاد باشد به آن سیروز کبدی گفته می‌شود که می‌تواند منجر به علائمی مانند کاهش اشتها، کاهش وزن، ضعف، خستگی، خونریزی از بینی، پوست حساس، زردی پوست و چشم، درد شکم، تورم شکم، تورم پا، افزایش سایز سینه در مردان و گیجی شود.

درمان کبد چرب

تاکنون داروی مشخصی برای درمان اختصاصی کبد چرب شناسایی نشده است. در پزشکی مدرن ویتامین E، thiazolidinediones، pentoxifylline و obeticholic acid از جمله داروهایی هستند که برای درمان فیبروز کبدی تجویز می‌شوند. با این‌حال تغییر سبک زندگی مثلا محدودیت مصرف الکل، تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن اصلی‌ترین توصیه پزشکی برای درمان کبد چرب‌اند. همچنین در صورت بروز سیروز کبدی ممکن است داروهای دیگری با هدف کنترل عوارض ناشی از سیروز تجویز شود. در نهایت و در صورت وخامت آسیب کبدی جراحی پیوند کبد آخرین راهکار درمان می‌باشد.

از آنجایی که تغییر سبک زندگی در خط مقدم درمان بیماری کبد چرب قرار دارد لذا توصیه‌ها و راهکارهای طب سنتی و طب مکمل می‌تواند در این مورد مفید باشد.

درمان کبد چرب در طب سنتی

در مطالعه موردی که در مورد تغییر سبک زندگی مبنی بر توصیه‌های طب سنتی ایرانی برای درمان کبد چرب در سال 2019 انجام شده است، 57 زن مبتلا به کبد چرب غیر الکلی مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس این مطالعه تنها طی سه ماه نتایج بسیار چشمگیری در کاهش علائم ناشی از کبد چرب گزارش شده است. در این مطالعه دو راهکار برای درمان کبد چرب بکار گرفته شد. راهکار اول شامل آموزش و توصیه‌هایی برای تغییر سبک زندگی و تغذیه بوده که از تعالیم طب سنتی استخراج شده بودند، و راهکار دوم شامل مصرف لیستی از مواد غذایی مشخص بوده است.

آموزش‌های اولیه ارائه شده در این مطالعه عبارت بودند از:

• خوردن غذا تنها زمانی که فرد واقعا احساس گرسنگی می‌کند

• جویدن کافی غذا

• داشتن فعالیت فیزیکی منظم

• اصلاح زمان خواب

• مصرف نوشیدنی یا آب 1-2 ساعت پس از صرف غذا و نه حین خوردن غذا

• پرهیز از تحمل تشنگی طولانی مدت

• پرهیز از خوردن مواد بسیار شیرین پس از صرف غذا

• پرهیز از خوردن غذا حین خشم، استرس و اضطراب

• پرهیز از خواب طولانی حین روز

• پرهیز از فعالیت فیزیکی شدید، آمیزش جنسی و خواب بلافاصله بعد از صرف غذا

مواد غذایی مفیدی که در این مطالعه به مصرف آنها توصیه شده بود نیز عبارت بودند از:

هوموس نخود، کرفس، فندق، به، انجیر، زعفران، اسفناج، زردچوبه، انار، گل سرخ، دارچین، زیره، زنجبیل و خرفه. نه فقط در طب سنتی ایرانی بلکه در طب سنتی چینی، هندی، ژاپنی و عربی نیز گیاهان دارویی نقش چشمگیری در درمان انواع بیماری‌ها از جمله کبد چرب دارند. در بسیاری از موارد دستورالعمل‌های طب سنتی هنوز تاییدیه‌های مدرن مانند FDA را کسب نکرده‌اند. از این رو در عصر حاضر گذراندن مراحل مختلف کارآزمایی بالینی در ایجاد اعتماد عمومی نسبت به اثرات مفید این گیاهان دارویی بسیار حائز اهمیت است. مثلا در مورد کبد چرب، جستجو در سایت کارآزمایی بالینی (ClinicalTrails.gov) به حدود 740 داروی مختلف منتهی خواهد شد که تاکنون برای درمان این بیماری بر روی آنها مطالعه و بررسی کلینیکی انجام شده و یا در حال انجام است. 25 مورد از این داروها جزو گیاهان دارویی محسوب می‌شوند که در طب سنتی خصوصا طب سنتی چینی شناخته شده هستند. هفت مورد از این داروها حاوی ترکیبی به نام سیلمارین (silymarin) هستند که از گیاه خار مریم استخراج می‌شود. پنج مورد از این داروها حاوی ترکیبی به نام رسوراترول (resveratrol) هستند که از گیاهانی مانند انگور، بلوبری، تمشک، توت درختی و بادام زمینی منشاء می‌گیرد. سه دارو حاوی ترکیبی به نام کورکومین (curcumin) هستند که عمدتا از زردچوبه استخراج می‌شود و دو دارو نیز حاوی بربرین (berberine) هستند که عمدتا از گیاه زرشک استخراج می‌شود.