درمان کم‌خوابی با کمک طب سنتی

در جوامع امروزی انسان‌ها با مشکلات روحی متعددی درگیر هستند به خصوص افسردگی، اضطراب و کم‌خوابی. هر یک از این مشکلات روحی و روانی می‌توانند هزینه‌های هنگفتی بر سیستم سلامت و حتی اقتصاد جوامع وارد کند. مثلا برآورد می‌شود که حدود 9 الی 15 درصد جمعیت جهان دچار مشکل مزمن کم‌خوابی یا بی‌خوابی هستند که می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه آنها تاثیر جدی بگذارد. این مشکلات روحی در بلند مدت حتی می‌توانند بر عملکرد سیستم عصبی و قلبی-عروقی افراد نیز اثری سوء بگذارد.

اختلالات خواب معمولا در اثر ناهنجاری در مسیرهای فیزیولوژیک مختلف ایجاد می‌شود مثلا اختلال در عملکرد گیرنده‌های گابا، سطح کورتیزول در خون، عوامل سیتوکینز، ریتم یا ساعت بدن (ترشح ملاتونین، گیرنده‌های آدنوزین) و آمینواسیدهای محرک مانند گلوتامات و آسپارتات. همچنین استرس ناشی از تغییر عادات، آپنه خواب و مصرف برخی داروها مثل داروهای ضدافسردگی، فشار خون، آلرژی و کورتیکوستروئیدها نیز می‌تواند باعث کم‌خوابی یا بی‌خوابی شود.

داروهای جدید که برای رفع مشکلات خواب تجویز می‌شوند عمدتا اثراتی موقت و کوتاه مدت داشته و لذا لازم است بطور مکرر مصرف شوند. ازینرو مصرف طولانی مدت این داروها می‌تواند همراه با عوارض جانبی ناخواسته دیگری باشد مانند سردرد، درد عضلات، یبوست، خشکی دهان، خستگی روزانه، اختلال در تمرکز، سرگیجه و غیره. خوشبختانه توصیه‌هایی فراوانی در مورد تغییر سبک زندگی و برخی دستورالعمل‌های طب سنتی وجود دارند که راهکارهای بی‌خطرتر و بلندمدت‌تری برای رفع مشکلات خواب در اختیار می‌گذارند.

درمان کم‌خوابی در طب سنتی

در طب سنتی چینی ضعف در انرژی کلیه به عنوان عامل بی‌خوابی تلقی می‌شود. در حالی که در طب سنتی هندی عدم تعادل در واتا (Vata) عامل بی‌خوابی درنظر گرفته می‌شود. واتا عامل برقراری تعادل در عملکرد تنفس و قلب است. در طب سنتی ایرانی اما اثراتی که تغییر و تحولات می‌تواند بر مزاج افراد ایجاد کند یا به عبارتی اختلال در مزاج عامل کم‌خوابی محسوب می‌شود.

نسخه‌های داروی طب سنتی برای درمان کم‌خوابی عمدتا شامل گیاهان دارویی مختلف است. البته باید به این نکته توجه داشت که اگرچه این گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی به علت طبیعی بودن بطور کلی بی‌خطر محسوب می‌شوند اما مصرف آنها در افراد مختلف بهتر است زیر نظر پزشک انجام شود.

برخی از این گیاهان دارویی عبارتند از

• چای بابونه:

بابونه یکی از گیاهان دارویی است که طی قرن‌ها در طب سنتی به عنوان ترکیب آرامش بخش استفاده می‌شود. چای بایونه مانند یک آرام‌بخش ملایم عمل کرده، به آرامش اعصاب، کاهش اضطراب و رفع کم‌خوابی یا بی‌خوابی کمک می‌کند.

• گل راعی:

گل راعی نیز یکی از گیاهان دارویی شناخته شده در طب سنتی برای رفع عوارض افسردگی مانند اضطراب و کم‌خوابی است.

• سنبل الطیب:

ریشه سنبل الطیب نیز در طب سنتی برای رفع اضطراب و تقویت آرامش کاربرد داشته است. مطالعات متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد ریشه سنبل الطیب در ایجاد خواب آرام بسیار مفید است.

• گل ساعتی:

گل ساعتی یک گیاه گرمسیری است که به عنوان آرام‌بخش ملایم عمل می‌کند. دمکرده گل‌های این گیاه برای برطرف کردن بی‌خوابی ‌مفید است.

• خشخاش کالیفرنیایی:

مردم اغلب نمی‌خواهند احساس کندی و رخوت داشته باشند، اما اگر با مشکل خواب مواجه هستید خشخاش کالیفرنیایی گزینه مناسبی خواهد بود. این گیاه در حقیقت یک گونه از شقایق با گل‌های نارنجی رنگ است و خاستگاه آن آمریکا و مکزیک می‌باشد. دمکرده گلبرگ‌های این گیاه به رفع اضطراب و تقویت آرامش کمک می‌کند.

• اسطخودوس:

اسطخودوس نیز یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در طب سنتی است که از آن برای تقویت روحیه، تسکین درد و بهبود کیفیت خواب استفاده می‌شود. عصاره اسطخودوس چه بصورت خوراکی و چه بصورت روغن در اسپری یا حتی چای قابل مصرف است.

• کاوا:

کاوا نیز یکی دیگر از گیاهان دارویی است که برای تسکین استرس، اضطراب و رفع بی‌خوابی مفید است. البته مصرف بیش از حد این گیاه ممکن است منجربه مسمویت کبدی شود و لذا باید با نظر پزشک مصرف شود.