مزاج‌شناسی پیش از بارداری چه اهمیتی دارد؟

مفهوم مزاج برمی‌گردد به طب سنتی ایرانی، عربی و یونانی. به عبارت دیگر این سیستم‌های طب سنتی که مشتراکات تاریخی با یکدیگر دارند حول محور یا مفهوم مزاج پایه‌ریزی شده‌اند. بقراط اولین فردی بوده که مفهوم مزاج را مطرح کرده. بر اساس تئوری اولیه مزاج‌شناسی، اعتقاد بر این بوده است که مزاج‌های فردی مانند اثر انگشت یک چیز ثابت و منحصربفرد است و تغییری در آن ایجاد نمی‌شود. این مزاج تعیین کننده خصوصیات و خلق و خوی افراد است. البته بعدها مشخص شد که مزاج افراد ممکن است به تدریج دچار تغییراتی شود. اما بطور کلی اعتقاد بر این است افراد با یک مزاج خاص در دوره‌هایی از عمر خود مستعد ابتلا به یک گروه خاص از بیماری هستند. به عبارت دیگر بنابر فلسفه مزاج‌شناسی در طب سنتی، نوع مزاج هر فرد در وضعیت سلامتی و گرایش افراد به بیماری تاثیر می‌گذارد.

بنابر فلسفه مزاج‌شناسی، چه در طب سنتی ایرانی و چه عربی و یونانی مزاج افراد در چهار گروه دسته‌بندی می‌شود: مزاج گرم و مرطوب یا دموی (sanguine)، سرد و مرطوب یا بلغمی (phlegmatic)، گرم و خشک یا صفراوی (bilious) و سرد و خشک یا سودایی (melancholic). لذا در این سیستم‌های طب سنتی آگاهی از مزاج افراد یک اصل کلیدی است که برای برنامه‌ریزی در مورد رژیم غذایی، انجام فعالیت‌های فیزیکی، تقویت سلامت جسم و روح و هماهنگی بیشتر با دنیای اطراف ضروری است.

مزاج‌شناسی پیش از بارداری

با این مقدمه، آگاهی از علم مزاج‌شناسی پیش از بارداری می‌تواند از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت باشد:

مزاج‌شناسی و فشار خون حاملگی

افزایش فشار خون یکی از چالش‌های مهم در دوران بارداری است. مطالعات پراکنده‌ایی وجود دارد که نشان می‌دهد بین فشار خون حاملگی و اختلالات یا حالت روحی مادر رابطه وجود دارد. در یک مطالعه مقطعی (cross-sectional study) که در سال 2020 توسط گروه از محققین ایرانی انجام شده است مشخص شد که خلقیات احساسی، خصوصا مزاج‌های مضطرب، می‌تواند احتمال ایجاد فشار خون حاملگی و ریسک عوارض قلبی-عروقی ناشی از آن را افزایش دهد.

مزاج مادر و پیوستگی عاطفی با جنین

پیوستگی عاطفی بین مادر و فرزند می‌تواند در دوران بارداری و همچنین پس از تولد نوزاد شکل گیرد. این پیوندهای عاطفی بین مادر و فرزند که در ماه‌های اولیه زندگی نوزاد ایجاد می‌شود می‌تواند بر مهارت‌های اجتماعی کودک در آینده تاثیر بگذارد. ادعا می‌شود که مزاج مادر، تجربیات و سلامت روحی وی در دوران بارداری بر کیفیت پیوند عاطفی مادر و فرزند تاثیر دارد.

مزاج‌شناسی و افسردگی بارداری

بر اساس مطالعه‌ایی که در سال 2013 بر روی 601 زن ژاپنی انجام شده است، این نتیجه‌گیری حاصل شد که افسردگی در دوران بارداری با ویژگی‌های شخصیتی و همچنین نگرش منفی زنان نسبت به بارداری فعلی ارتباط دارد.

مزاج و بیماری التهاب لگنی (Pelvic Inflammatory Disease)

بیماری التهاب لگنی یکی از علل عوارض کوتاه مدت و بلند مدت در میان زنان در سنین باروری است و شاید مهمترین علت ناباروری است که طی آن لوله‌های فالوپ دچار گرفتگی می‌شوند. بر اساس مطالعه‌ایی که در سال 2016 توسط تعدادی از محققین هندی در مجله World Journal of Pharmaceutical Research چاپ شده است، چنین نتیجه‌گیری شد که زنان با مزاج دموی و صفراوی مستعد ابتلا به فرم حاد التهاب لگنی هستند که به تدریج به سمت درجات خفیف‌تر و مزمن تغییر می‌کند.

سوءمزاج و بارداری

در طب سنتی ایرانی اعتقاد بر این است که سوء مزاج در رحم می‌تواند منجر به مشکلات ساختاری شده بطوریکه در حرکت و رسیدن اسپرم به تخمک و یا لانه‌گزینی رویان اختلال ایجاد می‌کند. بطور کلی در طب سنتی ایرانی داشتن مزاج معتدل بهترین حالت برای باروری است.

در طب سنتی سردی و گرمی بیش از حد رحم به عنوان عامل مختل کننده اسپرم در نظر گرفته می‌شود که توان باروری را کاهش می‌دهد. همچنین تغییر مزاج رحم به سمت خشکی می‌تواند باعث تحلیل اسپرم شود، در نتیجه خشکی بیش از حد رحم هم می‌تواند سبب ناباروری شود. بر همین اساس در طب سنتی ایرانی رطوبت بیش از حد رحم نیز می‌تواند چه بر لقاح و چه در فرایند لانه‌گزینه رویان اثر نامناسب بگذارد و ریسک ناباروری را افزایش دهد.