لزوم استفاده از گیاهان دارویی طب سنتی در کنترل و درمان ام‌اس

ام‌اس چیست؟

ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که عمدتا جوانان را درگیر می‌کند. دلایل بروز این بیماری هنوز بطور دقیق شناخته نشده است، اما عوامل ژنتیکی و محیطی به عنوان فاکتورهای اصلی شروع و پیشرفت این بیماری عنوان می‌شوند. طی این بیماری سیستم ایمنی بدن خود فرد به سلول‌های عصبی مرکزی آن حمله کرده و پوشش میلین اطراف رشته‌های عصبی را تخریب می‌کنند. در نتیجه این آسیب به سیستم عصبی مرکزی باعث بروز عوارضی مانند کاهش بینایی، ضعف، اختلال حافظه، مشکلات حفظ تعادل، بی‌حسی و مورمور شدن می‌شود.

درمان ام‌اس

در حال حاضر درمان قطعی برای ام‌اس وجود ندارد. درمان‌های رایج فعلی تلاش می‌کنند تا سرعت بهبود بعد از حمله را افزایش دهند، پیشرفت بیماری را کند و عوارض جانبی ناشی از بیماری را کنترل کنند. برای افزایش سرعت ریکاوری بعد از حمله داروهای خوراکی کورتیکوستروئیدی یا تعویض پلاسما تجویز می‌شود. برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری داروهای تزریقی مانند اینترفرون‌بتا، گلاتیرامر استات، Ocrelizumab، Natalizumab و Alemtuzumab و داروهای خوراکی مانند فینگولیمود، دیمتیل فومارات، داروکزیمل فومارات، تریفلونوماید، سیپونیمود و کلادریبین تجویز می‌شود. همچنین برای کنترل عوارض جانبی ام‌اس فیزیوتراپی، داروهای ریلکس کننده عضلات، داروهای ضد خستگی، ضد درد، ضد افسردگی، تقویت کننده سرعت راه رفتن و تقویت کننده توان جنسی، برطرف کننده بی‌خوابی و برطرف کننده مشکلات روده و مثانه تجویز می‌شود

اگرچه این دارو‌ها تا حد زیادی می‌توانند به بیماران ام‌اس کمک کننده اما مصرف آنها همراه با عوارض جانبی است. از این رو در سالیان اخیر تمایل به استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی برای کنترل این بیماری بیشتر شده است.

درمان ام‌اس در طب سنتی

گیاهان دارویی افق جدیدی را در بهبود اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون، AD و ام‌اس ایجاد کرده‌اند. بررسی مروری مقالات علمی جدید طب سنتی نشان می‌دهد که مصرف گیاهان دارویی می‌تواند از طریق مکانیسم‌های مختلف در درمان بیماری ام‌اس مفید باشند، از جمله کاهش سرعت تخریب بافت میلین، تقویت ملین‌سازی مجدد و تعدیل پاسخ‌های التهابی در سیستم عصبی مرکزی. که از این بین، اثر گیاهان دارویی در تسکین التهابات، اصلی‌ترین نقش را در کنترل شدت بیماری ایفا می‌کند. البته اکثر این مطالعات بر روی مدل‌های حیوانی انجام شده و در این مورد همچنان انجام مطالعات کارآزمایی بالینی ضروری است. علاوه بر آن مصرف گیاهان دارویی رایج در طب سنتی می‌تواند در بیماران مبتلا به ام‌اس برای بهبود کیفیت خواب، ریلکس کردن، رفع افسردگی، رفع گرفتگی عضلات و تعدیل عملکرد مثانه و روده نیز مفید باشند.

بعضی گیاهان دارویی رایج در طب سنتی که برای درمان ام‌اس بکار برده می‌شوند عبارتند از:

• کهن‌دار یا گینگو (Ginkgo biloba L.)

این گیاه بومی کره و چین است که امروزه در سایر نقاط دنیا نیز یافت می‌شود. از عصاره برگ این گیاه در طب سنتی برای بهبود عملکردهای ذهنی و حافظه استفاده ‌شده است. در مطالعات جدید طب سنتی مشاهده شده که عصاره این گیاه به علت خواص ضد التهابی و مهار فاکتور فعال کننده پلاکت، در کنترل ام‌اس مفید است.

• زنجبیل

این گیاه بومی هند است که امروزه در اکثر مناطق آسیا، آمریکای لاتین و مناطق گرمسیر آفریقا پرورش داده می‌شود و کاربرد فراوان در طب سنتی دارد. در مطالعات اخیر اثرات مختلف ضد سرطان، آنتی اکسیدانت و ضد التهابی برای ریشه این گیاه گزارش شده است. ادعا می‌شود اثرات ضد التهابی آن می‌تواند در تعدیل عوارض ام‌اس مفید باشد.

• زردچوبه

این گیاه نیز بومی جنوب و جنوب شرقی آسیا است. این گیاه نیز غنی از ماده‌ایی بنام کورکومین است که بر اساس مطالعات متعدد اثرات بیولوژیک مختلفی مانند ضد التهابی، ضد تومور و آنتی اکسیدانتی دارد..

• گل راعی (Hypericum perforatum L.)

مصرف این گیاه هم قدمت طولانی در اروپا و آسیا دارد. این گیاه نیز به علت اثرات درمانی برای کاهش اضطراب، افسردگی و مشکلات روحی در طب سنتی شناخته شده است. این گیاه نیز در حال حاضر بدلیل اثرات ضد سرطان، آنتی اکسیدانت و ضد التهابی برای درمان ام‌اس مورد توجه است.

• سنبل‌الطیب (Valeriana officinalis L.)

این گیاه بومی اروپا، آمریکای شمالی و بخش‌هایی از آسیاست. در یونان باستان از این گیاه در درمان صرع و عفونت مجاری ادرار و رفع مشکلات خواب استفاده ‌شده است. اختلال خواب یکی از دلایل اصلی خستگی در بیماران مبتلا به ام‌اس است. در مطالعات متعدد مشاهده شده که استفاده از سنبل‌الطیب می‌تواند اختلالات ملایم و خفیف خواب را رفع کند.

علاوه بر گیاهان ذکر شده، گیاهان دارویی دیگری نیز در مطالعات برای درمان عوارض ام‌اس مفید گزارش شده‌اند که به اجمال می‌توان به عصاره قره قاط یا کرنبری (Vaccinium macrocarpon)، سیاه دانه، کاوا (Piper methysticum)، زعفران، جین سینگ، صمغ گیاه کندر (Boswellia papyrifera)، انگور، کاملیا سیننسیس، گل مغربی (Oenothera biennis L.) و گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.) اشاره کرد.